براساس گزارش‌ها، درپی تصمیم شرکت «وکسین»، سازنده واکسن استرالیایی کرونا به‌نام «کووکس-۱۹»، به همکاری با شرکت ایرانی سیناژن در کارآزمایی بالینی واکسن، تلاش‌های آن شرکت برای جذب بودجه و ثبت در فهرست اوراق بهادار استرالیا با شکست مواجه شده است. 

این گزارش هم‌زمان با کشمکش و تنش لفظی میان مسئولان شرکت دارویی سیناژن و سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ایران درمورد صدور مجوز مصرف اضطراری برای واکسنی که «واکسن کرونای مشترک ایران و استرالیا» یا «اسپایکوژن» خوانده می‌شود، منتشر شده است.    

به نوشته روزنامه استرالیایی «فایننشیال ریویو»، نیکولای پتروفسکی، بنیان‌گذار شرکت خصوصی «وکسین» (Vaxine)، در ماه مه سال ۲۰۲۱ با شرکت بزرگ دارویی استرالیا به نام «ایمورون» (Immuron) درمورد قراردادی به توافق رسیده بود. براساس این توافق قرار بود «ایمورون» حدود یک‌صد میلیون دلار برای خرید شرکت خصوصی «وکسین» بپردازد.

نیکولای پتروفسکی از اساتید پزشکی دانشگاه فلیندرز در شهر آدلاید استرالیا و مدیرعامل شرکت «وکسین» پیش‌ از این بیش از ۲۰۰ مقاله تاییدشده علمی درمورد واکسن‌های مختلف، ازجمله کووید-۱۹، آنفلوآنزا، هپاتیت، مالاریا، ایبولا، اچ‌آی‌وی و… منتشر کرده و برای فعالیت‌های پژوهشی خود در تولید واکسن‌ها، از دولت فدرال استرالیا حدود یک‌میلیون دلار بودجه دریافت کرده است.     

پیتر آناستازیو، یکی از مدیران پیشین شرکت ایمورون که پنجشنبه گذشته از هیئت‌مدیره آن استعفا کرده است، به «فایننشیال ریویو» گفت که اعتبار توافق برای خرید وکسین، تا تاریخ مشخصی بوده و به‌دلیل نهایی‌نشدن فرایند ثبت معامله در بورس اوراق بهادار استرالیا (ASX)، فرصت از دست رفته است. او ایرادگیری و تاخیر بورس اوراق بهادار استرالیا در پاسخگویی به درخواست انجام معامله را عامل اصلی لغو این قرارداد دانسته است. 

بنابر این گزارش، در نامه‌ای که سازمان بورس اوراق بهادار استرالیا به وکیل شرکت داروسازی ایمورون نوشته، با اشاره به وجود تناقض‌هایی در اطلاعات جدید ارائه‌شده ازسوی ایمورون برای ثبت معامله، موضوع قرارداد شرکت وکسین با یک شرکت دارویی ایرانی به‌نام «سیناژن» برای تامین عامل مورد نیاز ساخت واکسن (Advax adjuvant) و همچنین اجازه انتقال فناوری ساخت واکسن به تاسیسات سیناژن در ایران، مطرح شده است.

براساس این نامه مشخص می‌شود شرکت ایمورون فاش کرده است که واکسن کووید-۱۹ شرکت سیناژن که با نام «اسپایکوژن» شناخته می‌شود، همان واکسن شرکت استرالیایی «وکسین» به‌نام «کووکس-۱۹» نیست و تنها یک نسخه بیولوژیکی مشابه (کپی) آن است. پیش از این شرکت وکسین درمورد این موضوع اطلاعاتی منتشر نکرده بود.

در نامه سازمان بورس اوراق بهادار استرالیا همچنین به این موضوع اشاره شده که شرکت ایمورون حکم «دفتر تحریم‌های استرالیا» برای توقف موقت صادرات عامل مورد نیاز ساخت واکسن (Advax adjuvant) به ایران را به اطلاع آن سازمان نرسانده است.  

سازمان بورس اوراق بهادار درنهایت به ایمورون اعلام کرد که برای تایید هماهنگی شرکت ترکیبی حاصل پس از خریداری «وکسین» با الزامات مطرح‌شده در قانون ثبت شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار، اطلاعات کافی را در اختیار ندارد. اما آناستازیو دلیل اصلی برخورد اداره ثبت شرکت‌های سازمان بورس اوراق بهادار را ارتباط شرکت «وکسین» با ایران و «دغدغه آن‌ها درمورد قانونی بودن استفاده از فناوری شرکت وکسین در مرحله دوم و سوم کارآزمایی بالینی در ایران» می‌داند. به گفته او ایمورون حتی گواهی دفتر تجارت خارجی وزارت خارجه استرالیا (DFAT) را مبنی‌بر این‌که شرکت وکسین به هیچ‌وجه تحریم‌های ایران را نقض نکرده، دریافت کرده است. 

علاوه‌بر این، ایالات متحده آمریکا نیز از ماه ژوئیه اعلام کرد که به‌دلایل بشردوستانه هرگونه مبادلات مربوط به کرونا با ایران، از تحریم‌ها معاف خواهد بود. 

مدیر پیشین شرکت دارویی ایمورون گفت که ارائه گواهی دفتر تجارت خارجی وزارت خارجه و همچنین معافیت‌های تحریمی آمریکا به بورس اوراق بهادار استرالیا بی‌فایده بوده و آن‌ها همچنان پاسخ‌های خود را به تعویق انداخته‌اند تا با رسیدن به تاریخ موعد تکمیل معامله در ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریورماه)، فرصت برای نهایی کردن آن از دست رفته است. به گفته او، به این ترتیب، سهامداران ایمورون شانس مشارکت در تولید واکسن کرونای شرکت وکسین را از دست داده‌اند.        

به نوشته «فایننشیال ریویو» مذاکره برای خرید شرکت واکسین در ماه مه و پیش از آغاز مرحله دوم کارآزمایی بالینی واکسن کرونای این شرکت در ایران انجام شده بود. 

نیکولای پتروفسکی، مدیرعامل شرکت «وکسین» ضمن ابراز تاسف از رویکرد بورس اوراق بهادار استرالیا و ایجاد مانع برای انجام معامله، مرحله سوم کارآزمایی بالینی واکسن با ۱۶۸۰۰ داوطلب در ایران را امیدوارکننده و گشایشی احتمالی برای انجام معامله با یک شرکت دارویی یا یک شریک سرمایه‌گذار دیگر دانسته است.

هم‌زمان، شرکت دارویی سیناژن، مدعی ارسال گزارش اولیه اثربخشی مرحله سوم کارآزمایی بالینی «واکسن مشترک ایران و استرالیا» موسوم به «اسپایکوژن» به وزارت بهداشت شده است، درحالی که حیدر محمدی، مدیرکل اداره داروی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، در حساب توییتر خود از درخواست صدور مجوز مصرف اضطراری، بدون ارائه گزارش‌های علمی لازم خبر داده بود.

توییت این مسئول سازمان غذا و دارو در پاسخ به صحبت‌های چند روز پیش مدیرعامل سیناژن، مبنی‌بر آنچه «تبعیض‌های عمدی به سود واکسن برکت» خواند، منتشر شده بود. هاله حامدی‌فر، مدیرعامل شرکت دارویی سیناژن در گفت‌وگویی مدعی‌شده بود که وزارت بهداشت و سازمان‌های مرتبط، به‌عمد جلوی سرعت‌گرفتن فازهای آزمایشی این واکسن را گرفته‌اند تا «واکسن خاصی» به نخستین واکسن داخلی بدل شود.

پیام طبرسی، محقق اصلی طرح مطالعاتی واکسن اسپایکوژن، ۲۷ شهریورماه گفته بود که این واکسن از اواخر مهرماه ۱۴۰۰ وارد سبد واکسیناسیون کشور می‌شود و ظرفیت شرکت داروسازی سیناژن برای تولید آن، ماهانه سه‌میلیون دوز خواهد بود.